Thao túng tâm lý bỗng nhiên trở thành từ khóa nóng hàng đầu trên mạng xã hội hiện nay. Bất kỳ sai lầm nào đều có thể được đổ lỗi do bị “thao túng tâm lý”. Ví dụ điển hình là các trường hợp lừa đảo lên đến hàng tỷ đồng trong thời gian vừa qua.
Còn trong giới đầu tư, nhất là chứng khoán và tiền mã hóa, thao túng tâm lý lại là một thủ thuật đã quá phổ biến nhưng vẫn mang lại hiệu quả gần như tuyệt đối. Đặc biệt, ở thời đại truyền thông số, việc này còn dễ dàng hơn với sự xuất hiện của các KOL cùng các “cá mập” luôn biết cách bơm thổi hoặc dìm giá bất kỳ một loại tài sản đầu tư nào.
Hai hình thức thao túng tâm lý phổ biến trong giới đầu tư là FOMO và FUD. Bạn đã hiểu gì về hai hình thức này? Có cách nào để “miễn dịch” hiệu quả? Hãy cùng BHub tìm hiểu chi tiết qua bài viết này.
FOMO là gì?
FOMO được viết đầy đủ là Fear of Missing Out (Nỗi sợ bị bỏ lỡ). Bạn luôn mở điện thoại chỉ để kiểm tra tin nhắn hoặc cập nhật Facebook, mua sắm không ngừng nghỉ những bộ quần áo mới, lao vào những cuộc săn hàng giảm giá bất tận,… Tất cả những điều trên đều là biểu hiện của FOMO.
FOMO là hội chứng khiến bạn sợ bỏ lỡ những điều thú vị mà người khác đang được trải nghiệm. Tâm lý này khiến bạn luôn muốn cập nhật mọi hoạt động của người khác ngay lập tức.
Đối với những người chơi crypto, đó là cảm giác thua thiệt khi thấy những người khác thành công. Từ đó, họ luôn tìm kiếm cơ hội với mong muốn lợi nhuận ở mức cao nhất. Khi thấy cơ hội ở một đồng tiền Y “có vẻ ngon ăn”, họ liền vung tiền mua vào đồng Y bất kể nó đang được neo ở mức giá nào. Đó chính là trường hợp nhà đầu tư bị FOMO.
FUD là gì?
FUD là từ viết tắt của Fear (sợ hãi), Uncertainty (không chắc chắn) và Doubt (nghi ngờ). Đó là cảm giác bất an trước các nguồn thông tin hỗn loạn về một vấn đề nào đó.
Các công ty công nghệ là những người đi tiên phong trong việc tuyên truyền những thông tin sai lệch để làm lợi cho họ. Microsoft từng bị lộ một tài liệu nội bộ hướng dẫn cách thức “nhồi sọ” khách hàng rằng việc sử dụng phần mềm mã nguồn mở tốn chi phí hơn rất nhiều so với các sản phẩm của Microsoft. Apple từng khẳng định việc jailbreak iPhone sẽ giúp các hacker dễ dàng đánh sập các trạm thu phát sóng.
Hiện tượng FUD xảy ra tương đối phổ biến trên thị trường tiền mã hóa. Một đồng tiền X đang có mức giá rất ổn định. Bỗng một ngày, tin đồn về việc đồng X bị delist (gỡ khỏi sàn giao dịch), kèm bằng chứng là một tấm ảnh giả mạo được lan truyền một cách rộng rãi trên khắp các hội nhóm crypto. Nhiều người chơi mang tâm lý sợ hãi sẽ tìm cách bán tháo đồng X. Trong khi đó, sức mua lại giảm đột biến. Hiện tượng này được gọi là Panic Sell (bán tháo hàng loạt trong hoảng loạn). Nó góp phần làm mức giá của đồng X bị giảm đáng kể.
Ai gây ra FOMO và FUD?
Trên thực tế, bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào cũng có thể tung tin đồn về thị trường. Thế nhưng, để có thể đạt hiệu quả cao nhất, các cá nhân, tổ chức có tầm ảnh hưởng đối với thị trường sẽ trực tiếp tham gia vào việc tạo FOMO và FUD. Ngoài ra, các KOL, nhà đầu tư, nhà phân tích có tiếng cũng đóng góp tích cực vào quá trình trên.
Như định nghĩa, FOMO được dùng để thổi giá đồng tiền với mục đích chốt lời. Còn FUD là công cụ hữu hiệu để dìm giá nhằm mua vào số lượng lớn đồng tiền mã hóa. Kết hợp cả hai, chúng ta có một vũ khí hiệu quả để lèo lái thị trường theo ý muốn.
Chúng ta đều biết Trịnh Văn Quyết là một chuyên gia tạo FOMO và FUD trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Còn trên thế giới, Elon Musk là bậc thầy trong lĩnh vực này. Rất nhiều lần tỷ phú gốc Nam Phi thành công trong việc đưa ra các tín hiệu để lái giá Bitcoin và DOGE theo ý muốn của mình. Khi cần mua vào, ông chủ Tesla tung tin xấu nhằm hốt hàng. Khi cần nâng giá, Musk liền đưa ra các cam kết bảo đảm tương lai cho đồng tiền.
Cần khẳng định rằng, nguyên nhân gây ra FOMO và FUD không chỉ đến từ một phía. Chính những nhà đầu tư cũng khiến cho tình trạng này trở nên nghiêm trọng. Nếu bạn thực hiện theo đúng tín hiệu mà “cá mập” mong muốn, bạn đã sập bẫy của họ.
Hậu quả của FOMO và FUD
Hậu quả dễ thấy nhất cho những nhà đầu tư là tài sản của họ sẽ bị giảm đáng kể sau mỗi lần bị FOMO và FUD. Thế nhưng, đó chưa phải là điều tồi tệ nhất. Một số người yếu tâm lý sẽ không còn tin tưởng vào quyết định bản thân nữa. Họ trở nên hoảng loạn đến mức đặt lệnh mất kiểm soát. Kết quả cuối cùng là tài sản của họ sẽ dần về 0.
Một dự án cũng sẽ phải chịu tác động tiêu cực khi bị FOMO và FUD. Giá trị của đồng tiền bị mất ổn định, cùng với những tin đồn thất thiệt bị tung ra sẽ làm giảm độ tin cậy của dự án và token của dự án đó. Từ đó, nhiều nhà đầu tư sẽ rút vốn để bảo toàn tài khoản. Dự án sẽ giảm tính thanh khoản và giảm giá trị trong dài hạn.
Bạn có bị thao túng tâm lý bởi FOMO và FUD?
Theo suy nghĩ thông thường, những người mới bước chân vào thị trường hoặc có ít kinh nghiệm mới có thể bị FOMO và FUD tác động. Thế nhưng, sự thật là cả các nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm cũng nhiều lần “cháy tài khoản”. Dưới đây là những biểu hiện thường gặp của người bị FOMO và FUD thao túng tâm lý:
- Thường xuyên nôn nóng khi giao dịch.
- Không có kế hoạch giao dịch cụ thể trước khi vào lệnh.
- Giao dịch theo tin tức nhưng không thể xác định nguồn tin chuẩn xác.
- Tâm lý không ổn định khi kỹ thuật phân tích chưa nắm vững.
Cách phòng tránh bị FOMO và FUD thao túng tâm lý
Để tránh bị ảnh hưởng bởi FOMO và FUD, các bạn có thể thực hiện theo những nguyên tắc sau:
- Kiên định với mục tiêu đầu tư ban đầu. Nếu bạn thích lướt sóng, hãy tìm cơ hội ngay trong những đợt FOMO và FUD. Nếu bạn muốn đầu tư dài hạn, hãy tránh xa chúng. Kỷ luật là một trong những nền tảng quan trọng nhất để thành công.
- Thường xuyên nâng cao hiểu biết thị trường và kiến thức giao dịch. Điều này giúp bạn có một nền tảng vững chắc, cũng như tăng sự tự tin trong việc phân tích, đánh giá thị trường.
- Luôn có kế hoạch giao dịch trước khi vào lệnh. Bạn cần thiết lập điểm dừng lỗ, điểm vào lệnh, điểm bán ra,… trước khi giao dịch. Nếu bạn đã lỡ “đu đỉnh” thì cũng đừng ngần ngại cắt lỗ. Điều này cũng giúp bạn giữ lại cho mình ít số vốn để tìm cơ hội khác.
- Luôn nhớ câu thần chú “Tin chuẩn chưa anh”. Nếu bạn đọc được một thông tin có ảnh hưởng đến thị trường, hãy xem xét và so sánh với các nguồn tin khác, đặc biệt là các website, mạng xã hội của những cá nhân, tổ chức có uy tín. BHub cũng sẽ mang đến những nguồn tin xác thực nhất cho các bạn. Ngoài ra, việc sở hữu nền tảng phân tích thị trường tốt cũng giúp bạn đánh giá được tác động của các tin tức trên đối với thị trường.
Đọc thêm: CEO Kucoin đáp trả những cáo buộc thất thiệt về nền tảng của mình bằng Quỹ Anti-FUD
Theo dõi thông báo tin tức mới nhất tại BHub News
Tham gia trao đổi trực tiếp tại cộng đồng BHub Chat
Tất cả về Bhubs
